سقوط قیمت طلا آغاز شد؟ | دلار بخریم یا طلا؟

قیمت طلا در هفته های اخیر با نوسان فراوانی همراه بوده است. قیمت طلا در شروع سال 1403 به یکباره با افزایش شدید مواجه شد اما پس از آن روند صعودی قیمت قطع و قیمت طلا تعدیل شد. قیمت طلا در طول سال جاری عموما در کانال 3 میلیون و 400 و 3 میلیون و 500 هزار تومان قرار داشت اما در روزهای نخست پاییز از 4 میلیون تومان عبور کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص طلا در معاملات جهانی۲۰۲۴ روند صعودی به‌خود گرفته و در ۱۰ماه اول سال۲۰۲۴ حدود ۳۲درصد رشد کرده است. این افزایش نرخ جهانی طلا بازار داخل کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده، به نحوی که قیمت سکه طلای طرح جدید برای نخستین بار به کانال ۵۵میلیون تومانی رسیده است. روند معاملات ارزی گویای آن است که سوخت اصلی موتور سکه را طلای جهانی تامین می‌کند؛ چراکه نرخ دلار نوسان زیادی نداشته است.

قیمت طلای جهانی در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۴ حدود 32 درصد رشد کرد. این در حالی است که قیمت این فلز در سال ۲۰۲۳ تنها ۱۳ درصد رشد کرده بود و در سال قبل از آن کاهشی بود. کارشناسان نظرات متفاوتی در مورد علت رشد این فلز گران‌بها دارند. برخی سیاست‌های پولی انبساطی در اقتصادهای بزرگ جهان را مسوول این رشد قیمت می‌دانند. برخی نیز معتقدند که افزایش تنش‌های منطقه‌ای در اوکراین و خاورمیانه و شرق آسیا بر این رشد اثر‌گذار بوده. همزمان با بازارهای جهانی، قیمت‌ها در بازار داخلی نیز افزایش یافت.  قیمت سکه طلا طرح جدید روز گذشته به کانال ۵۵میلیون تومان رسید. باید دید که آیا قیمت طلا بیش از این نیز رشد خواهد کرد یا متوقف خواهد شد؟ 

بعد از همه‌گیری ویروس کرونا، اقتصاد کشورهای جهان با یک شوک چشم‌گیر مواجه شد. نرخ بیکاری در ایالات‌متحده، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، سر به فلک کشید و بقیه کشورها نیز از این قاعده مستثنی نبودند. پس از اینکه شیوع کرونا کاهش یافت و پایان همه‌گیری اعلام شد، کشورها تلاش کردند تا رونق را به اقتصاد آسیب‌دیده خود بازگردانند. در این مدت، نرخ تورم نیز در کشورهای توسعه‌یافته به بیشترین حد خود در چند سال اخیر رسید. سیاستگذاران برای مهار تورم، نرخ‌های بهره را افزایش دادند. آنها موفق شدند تا از طریق سیاست انقباضی پولی و افزایش نرخ بهره، تورم را کنترل کنند. اما بار دیگر بازار کار با مشکل روبه‌رو شد.

نرخ بیکاری ایالات‌متحده در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۴ از 3.7 درصد به 4.3درصد رسید. این اتفاق نگرانی‌ها را درمورد احتمال وقوع رکود در این کشور افزایش داد. سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان، سرمایه خود را به سمت دارایی‌های کم‌ریسکی مانند طلا آوردند و این امر باعث رشد قیمت طلای جهانی شد. همزمان با این اتفاق، بانک‌های مرکزی نیز ذخایر طلای خود را افزایش دادند. با افزایش گمانه‌زنی‌ها در مورد وقوع رکود و نزدیک شدن نرخ تورم به هدف ۲ درصدی بانک‌های مرکزی، سیاستگذاران تصمیم گرفتند که نرخ بهره را کاهش دهند تا از وقوع رکود و سردشدن بازار کار جلوگیری کنند. با کاهش نرخ‌های بهره، بار دیگر جذابیت طلا برای سرمایه‌گذاران افزایش یافت و قیمت این فلز گران‌بها بیش از پیش رشد کرد. احتمال دارد که بانک‌های مرکزی در نشست‌های آتی خود، به کاهش نرخ‌های بهره ادامه دهند و با این کار از رشد طلای جهانی حمایت کنند.

ریسک‌گریزی دلار در تلاطم بازار

قیمت شاخص‌های ارزی در معاملات غیررسمی روز گذشته افزایش یافت. مشاهدات حاکی از آن است که فشار ریسک‌های سیاسی در بازار سکه و طلا به مراتب بیشتر از معاملات ارزی است. گواه این امر نیز تفاوت چشمگیر بازدهی دلار و سکه از روزهای ابتدایی سال جاری تاکنون است. تحلیلگران علل این تفاوت را در فشار نرخ جهانی طلا به بازار سکه و همچنین تلاش‌های نهاد بازارساز در کنترل نوسانات ارزی جست‌وجو می‌کنند. سکه طلا طرح جدید در روز یکشنبه نوسان افزایشی چشمگیری را تجربه کرد. قیمت این کالای سرمایه‌ای در عصر دیروز با رشد حدودا 2میلیون تومانی(یک میلیون و 970 هزار تومان) از سطوح قیمتی کانال 54 میلیون تومانی عبور کرد و در رقم 55 میلیون و 270 هزار تومان به‌فروش رسید.

با احتساب قیمت 38میلیون و 800 هزار تومانی این کالا در روزهای پایانی سال گذشته مشاهده می‌شود که دارندگان سکه طلا طرح جدید در 6 ماه و 29 روز گذشته از سال جاری حدود 42.44 درصد سود کسب کرده‌اند. وضعیت در معاملات نیم و ربع‌سکه نیز چندان متفاوت نیست. نیم‌سکه در معاملات دیروز 900 هزار تومان رشد کرد و به رقم 29 میلیون و 700هزار تومان رسید. ربع‌سکه نیز با رشد 800 هزار تومانی خود در رقم 19 میلیون و 600 هزار تومان دادوستد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های ارزی از این انفجار قیمتی اجتناب می‌کنند. قیمت دلار آزاد در بازار روز گذشته پس از حدود یک‌هفته تلاش موفق شد از سقف مقاومت 64هزار تومانی عبور کرده و با حدود 500 تومان رشد نسبت به نرخ روز شنبه در رقم 64 هزار و 200تومان معامله شود.

بر این اساس مشاهده می‌شود که نرخ اسکناس آمریکایی در بازار سال جاری تنها حدود 6.64 درصد رشد ارزش را تجربه کرده است. علاوه بر وجود یک نیروی افزایشی خارجی در بازار سکه و طلا، تحلیلگران معتقدند که تلاش‌های بانک‌مرکزی نیز در شکل‌گیری چنین شرایطی بی‌تاثیر نیست. بازارساز در یک‌سال و نیم گذشته بارها اعلام کرده که تثبیت نرخ ‌ارز از مهم‌ترین اهداف تیم اقتصادی کشور است. این نهاد از مسیر تقویت طرف عرضه معاملات رسمی و غیررسمی اقدام به جلوگیری از شرایط مازاد تقاضا می‌کند. درست یا غلط بودن این سیاست به چشم‌انداز بلندمدت تیم اقتصادی کشور مربوط است، اما در نهایت با توجه به موارد ذکر شده می‌توان گفت که در روزهای پر تلاطم بازار، شاخص‌های ارزی ریسک‌گریز هستند.

نگاه طلای جهانی به چیست؟

اگر به بسیاری از داده‌های اقتصادی دسترسی نداشته باشیم، تنها با بسنده‌کردن به یک شاخص می‌توان چشم‌انداز تقریبا شفافی از بازار کسب کرد. شاخص احساسات مصرف‌کننده می‌تواند یک منظره مناسب از شرایط اقتصادی را در جلوی چشم سیاستگذاران قرار دهد. در چند ماه گذشته با بهبود یافتن بازار کار و سایر بخش‌های اقتصادی در ایالات‌متحده و اروپا، شاخص احساسات مصرف‌کننده در این کشورها افزایش یافته است. این امر حاکی از خوش‌بینی خانوارها نسبت به آینده اقتصاد کشورشان است. معمولا در شرایطی که مردم چشم‌انداز خوبی نسبت به اقتصاد دارند، سرمایه‌ها از بازار‌های کم‌ریسک مانند طلا به سوی بازارهای پرریسک‌تر مانند بازار سهام و رمزارز هدایت می‌شوند. بر اساس داده‌ها، احساسات مصرف‌کنندگان از ابتدای سال ۲۰۲۴ به‌طور فزاینده‌ای صعودی است. اما در کنار آن، طلا دیوانه‌وار به رشد خود ادامه داده است.

از نظر تاریخی طلا اغلب زمانی به اوج خود رسیده است که سرمایه‌گذاران احساس ناامنی کرده‌اند. طبق مشاهدات، به نظر نمی‌رسد که قیمت طلا به‌طور مستقیم با نرخ تورم یا خلق نقدینگی نیز همبستگی داشته باشد. همچنین قیمت سهام شرکت‌های معدنی و استخراج‌کنندگان طلا به اندازه خود طلا رشد نکرده است.

بسیاری از کارشناسان، بانک‌های مرکزی را عامل اصلی رشد قیمت طلا به شمار می‌آورند. آنها در سال‌های 2022 و 2023 بخشی از ذخایر ارزی خود را به صورت طلا افزایش دادند. اما طبق گزارش شورای جهانی طلا، تقاضای بانک‌های مرکزی در نیمه اول سال 2024 تقریبا ثابت بوده است. به نظر می‌رسد تقاضای سرمایه‌گذاری برای شمش، سکه و صندوق‌های با پشتوانه طلا (ETF) نیز نسبت به سال گذشته یکنواخت بوده است. بر اساس اعلام شورای جهانی طلا، تقاضای جواهرات در چین و هند که بخش عمده‌ای از تقاضای جهانی است، با افزایش قیمت‌ها و کند‌شدن اقتصاد چین، به‌شدت کاهش یافته است.

برخی معتقدند که درگیری‌های نظامی در اروپا و خاورمیانه و همچنین عدم اطمینان پیش از انتخابات ایالات‌متحده باعث هجوم طلا به کانال‌های قیمتی بالاتر شده است. با این حال نگرانی‌های ژئوپلیتیک و سیاسی تقریبا بخشی از داستان است؛ برخی دیگر از کارشناسان در پاسخ به این فرضیه می‌پرسند: «در صورتی که تاثیر تنش‌های سیاسی و نظامی بر بازارها زیاد باشد، آیا نباید بازار سهام کاهش یابد و نوسانات اوراق قرضه افزایش یابد؟» درحال حاضر تحلیلگران اخبار مربوط به مناقشات منطقه‌ای و نتایج انتخابات آمریکا را با دقت دنبال می‌کنند تا بتوانند تحلیل درست‌تری از آینده فلز زرد ارائه دهند.